O στιγμιαίος καφές σε σκόνη, είναι το προϊόν του καφέ το οποίο με λίγο ζεστό νερό διαλύεται τέλεια απελευθερώνοντας και όλο το άρωμα που περικλείει.

Όπως και με το συμβατικό καφέ ακολουθείται μεν η φυσική διαδικασία: δέντρο, συλλογή, φρύξη, άλεση, αλλά με την ενδιάμεση παρεμβολή δε των καταλυτών στο εργαστήριο. Οι πράσινοι κόκκοι καφέ πρωτοκαβουρδίζονται ώστε να εξάγουν τη γεύση και τα αρώματα. Περιστρεφόμενοι κύλινδροι με θερμό αέρα καβουρδίζουν τους πράσινους κόκκους. Όταν ο κόκκος θερμανθεί στους 165°C,το καβούρδισμα ξεκινά, συνοδευόμενο από έναν ήχο σκασίματος, παρόμοιο με αυτό του ποπ-κορν. Οι κύλινδροι ολοκληρώνουν τη διαδικασία φρύξης σε 8-15 λεπτά και στη συνέχεια οι κόκκοι αλέθονται σε πάχος 0.5-1.1 χιλιοστά. Ο αλεσμένος καφές διαλύεται σε νερό θερμοκρασίας 155°C-180°C μέσα σε 5-10 στύλους διήθησης. Μέσα στο διάλυμα καφέ,το ποσοστό του καφέ είναι 15-30% κατ'όγκο. Ακολουθεί η συμπύκνωση-εξάτμιση και στη συνέχεια το στέγνωμα,είτε με ψυχρό είτε με εκνεφωματικό τρόπο (σπρέι)

Η διάδοση του στιγμιαίου καφέ οφείλεται κυρίως στο πλεονέκτημα της απλότητας με την οποία μπορεί να παρασκευαστεί από τον καταναλωτή σε σχέση με τους άλλους τύπους καφέ καθώς και η μεγάλη διάρκεια ζωής του. Επίσης ο μειωμένος όγκος και το μικρότερο βάρος του προϊόντος κατά τη μεταφορά σε σχέση με τον ακατέργαστο καφέ (ολόκληροι κόκκοι καφέ ή κομμένοι) διευκολύνει σημαντικά τη διάδοση του. Ο στιγμιαίος καφές πωλείται σε σκόνη ή κόκκους αεροστεγώς συσκευασμένος σε γυάλινα βαζάκια ή μεταλλικά κουτιά, με τις οδηγίες παρασκευής συνήθως τυπωμένες στη συσκευασία. Η σκόνη ή οι κόκκοι προτιμήθηκαν από τους παραγωγούς και τους καταναλωτές για την ευκολία με την οποία διαλύονται στο ζεστό νερό και για το έλεγχο που επιτυγχάνεται στην ποσότητα που θα χρησιμοποιηθεί.

Η παρασκευή του στιγμιαίου καφέ (ζεστού) γίνεται με δύο τρόπους: είτε με κτύπημα πρώτα ελαχίστου νερού με το μίγμα καφέ και ζάχαρης είτε με την ειδική μηχανή (καφετιέρα) παραγωγής στιγμιαίου καφέ δι' ατμού. Μεγάλη ποσότητα παράγει δυνατό καφέ, ενώ μικρότερη ελαφρύ καφέ.

Στη πρώτη περίπτωση ρίχνουμε την προβλεπόμενη αναλογία στιγμιαίου καφέ και ζάχαρης σε χοντρό φλιτζάνι και προσθέτουμε περίπου 10-15 ml ζεστό νερό, στη συνέχεια χτυπούμε καλά το μείγμα με το κουταλάκι, μέχρι να γίνει αυτό σαν αλοιφή, στη συνέχεια προσθέτουμε λίγο ακόμη νερό 15 ml και συνεχίζουμε το κτύπημα όπου και προσθέτουμε στο τέλος αργά 120 ml ζεστό νερό.

Στη δεύτερη περίπτωση βάζουμε την προτιμώμενη αναλογία στιγμιαίου καφέ και ζάχαρης με 150 νερό στο μπρίκι και κρατώντας αυτό από το χερούλι με το αριστερό χέρι, ανοίγουμε με το δεξί την στρόφιγγα ατμού και στη συνέχεια βάζουμε το δεξί χέρι από κάτω από το μπρίκι για να ελέγχουμε τη θερμοκρασία, ενώ παράλληλα γυρνάμε κυκλικά το μπρίκι προσέχοντας το ακροφύσιο του ατμού να είναι μέσα στο νερό (όχι όμως στον πυθμένα ούτε και στην επιφάνεια).
Ο στιγμιαίος καφές είναι έτοιμος μόλις πάψουμε ν΄ αντέχουμε στη παλάμη μας την θερμοκρασία του μπρικιού.

Παραλλαγές 

Από το στιγμιαίο καφέ παρασκευάζεται, στον ελλαδικό κυρίως χώρο, ο δημοφιλέστατος φραπές.

Σε ορισμένες χώρες, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ινδία παρασκευάζουν το στιγμιαίο καφέ,αντικαθιστώντας το νερό με ζεστό γάλα.

1. Απλός

• Μέτριος: 150 ml νερό + 2 κουταλιές καφέ + 2 κουταλιές ζάχαρη.
• Γλυκός: 150 ml νερό + 2 κουταλιές καφέ + 4 κουταλιές ζάχαρη.

2. Διπλός

• Μέτριος: 300 ml νερό + 3 κουταλιές καφέ + 3 κουταλιές ζάχαρη.
• Γλυκός: 300 ml νερό + 3 κουταλιές καφέ + 6 κουταλιές ζάχαρη.

Οι παραπάνω δοσολογίες είναι οι συνήθεις